Kolejny film Mario Bavy na Giallopedii to Hercules in the Haunted World, czyli „Herkules w nawiedzonym świecie”. To peplum z elementami horroru wyglądający wprost nieziemsko (jak przystało na podziemia Hadesu). W roli tytułowej Reg Park, a prócz niego Giorgio Ardisson, Christopher Lee, Ida Galli i inni.
Ercole al centro della Terra (1961) – strona informacyjna filmu
Uwaga: spojlery!
Poniższy opis filmu łącznie z galerią zdjęć zdradza szczegóły fabuły i zakończenie.
Dzisiejszy wpis zawiera na kolejnych stronach następujące treści:
- Na bieżącej stronie: mój wstęp i galeria zdjęć
- Troy Howarth o filmie (z The Haunted World of Mario Bava)
- Tim Lucas o filmie (z Mario Bava. All the Colors of the Dark)
- Informacje końcowe i materiał wideo
W listopadzie 1961 roku, czyli rok po premierze La maschera del demonio, odbyła się premiera kolejnego filmu w reżyserii Mario Bavy: Ercole al centro della Terra. Jednak w międzyczasie Bava brał udział w innych projektach. Przeglądając jego filmografię, którą zamieściłem TUTAJ, widzimy, że przed Herkulesem Mario Bava pracował przy trzech filmach: Esther and the King w reżyserii Raoula Walsha, The Last of the Vikings w reżyserii Giacomo Gentilomo oraz The Wonders of Aladdin Henry Levina.
Przy wszystkich trzech tytułach Bava miał swój reżyserski udział oraz wkład w efekty specjalne. Szerzej możemy o tym przeczytać w cytowanym dalej tekście Troya Howartha.
Z kolei Tim Lucas przytacza wypowiedź jednego z operatorów, Marcello Gattiego, pracującego przy filmie The Wonders of Aladdin, do którego efekty specjalne robił Carlo Rambaldi i Mario Bava. Pełen podziwu dla pomysłowości Bavy Gatti tak opowiada:
„Bava był absolutnym geniuszem. Kiedy kręciliśmy film, kupił wiele pocztówek turystycznych – wiesz, typowe lokalne krajobrazy – i spędził cały wieczór tnąc te pocztówki małymi nożyczkami. Wszyscy zastanawialiśmy się, co on do cholery próbuje zrobić! Następnie przykleił wszystkie kawałki do różnych tafli szkła, tworząc serię doskonałych glass matte, które idealnie pasowały do zaplanowanych przez nas ujęć, zapewniając wspaniałe tła i krajobrazy! Ustawił lustro pod pewnym kątem do kamery i powiedział mi, jak to nakręcić. Miałem aktorkę, która stała pod zupełnie innym kątem do kamery, ale w jakiś sposób została wyświetlona pośród innego, niesamowicie przygotowanego tła! Tak, tak właśnie było – podążałem za jego instrukcjami i próbowałem dowiedzieć się, co robi, ale tak naprawdę nigdy nie byłem w stanie go przewidzieć. Po prostu czekałem na dzienniki, żeby zobaczyć, co do cholery naprawdę nakręciliśmy!”
Zdjęcia do Herkulesa rozpoczęły się 29 maja 1961 roku i trwały przez cały czerwiec. Film powstał w zdecydowanej większości w studiu Cinecitta, uzupełniony tylko przez sekwencje na otwartej przestrzeni (przy wodospadach Cascate di Montegelato i na plaży w pobliżu Anzio).
Budżet był bardzo skromny i jak wspomina sam Bava: „W przypadku tego filmu musiałem założyć się z samym sobą, że uda mi się nakręcić cały film przy użyciu tylko jednej segmentowej ściany złożonej z drzwi i okien oraz czterech ruchomych kolumn”.
W pełni zgadzam się ze zdaniem Troya Howartha, który tak pisze o tym filmie: „Choć Bava musiał zmierzyć się z niemal nieistniejącym budżetem i scenariuszem, którego pierwszy akt jest przeładowany kiepską komedią najgorszego rodzaju, to jednak był w stanie dostarczyć film o wyjątkowym pięknie wizualnym, który przewyższa wiele innych pepli przepełniających rynek tamtego okresu.”
To prawda, że początkowo film zaczyna się jak standardowe peplum, przez cały film mogą drażnić dość patetyczne, a czasem sztywne dialogi, ale kiedy akcja schodzi do podziemi Hadesu film wygląda tak, że padamy na kolana i nie możemy wyjść z podziwu dla kunsztu wizjonera, jakim był niewątpliwie Mario Bava.
To nic, że scenariusz miesza mitologię z Odyseją Homera, że miesza je popełniając błędy w imionach postaci, np. Ida Galli, odgrywająca tu córkę Plutona (czyli Hadesa z mitologii greckiej) w angielskim dubbingu nazywa się Persefona i jest tu jego córką (we włoskiej wersji nazywa się Meiazotide), podczas gdy w mitologii Persefona jest żoną Plutona, albo przepowiadająca przyszłość wieszczka Sybilla (z włoskiej wersji) w angielskiej wersji ma na imię Medea, która w mitologii była kompletnie inną postacią. To wszystko jest tak naprawdę nieistotne ponieważ najważniejsza jest stworzona przez Bavę przepiękna baśń, która wygląda jak cud z innego świata.
Odtwórcą roli złego Lico, chcącego zawładnąć krainą poprzez „wchłonięcie” w rytualnym obrzędzie krwi prawowitej władczyni, Dejaniry, jest Christopher Lee – znany doskonale jako Dracula. Ten wspomniany obrzęd jest więc bezpośrednim nawiązaniem do wampirycznych ról Lee i, na dodatek, film miał początkowo nosić tytuł „Herkules kontra wampiry”. Nie doszło do tego jednak – wyjaśnienie w tekście Tima Lucasa – choć na przykład wersja niemiecka filmu zatytułowana jest Vampire gegen Herakles (czyli „Wampiry kontra Herkules”).
Baza filmowa imdb.com (oraz wiele innych źródeł) wymienia w obsadzie udział Rosalby Neri, jako jednej z bogiń w ogrodzie Hesperyd, Egle. Szerzej o tym możemy przeczytać w książce Tima Lucasa (cytuję ten tekst w dalszej części wpisu), teraz tylko zdradzę, że Rosalby Neri nie zobaczymy w tym filmie, pomimo że jest wymieniana także w napisach do filmu.
Hercules in the Haunted World jest pozycją obowiązkową do obejrzenia nawet jeśli ktoś nie lubi tematyki mitologicznej, czy kina „miecza i sandałów” dla jego spektakularnej, oszałamiającej oprawy wizualnej, jaką stworzył Mario Bava.
Zachęcam do przeczytania tekstów Troya Howartha oraz Tima Lucasa na kolejnych stronach wpisu, szczególnie analiza efektów specjalnych w tekście Lucasa jest interesująca, ponieważ wyjaśnia metody, jakimi posługiwał się Bava (statek z makaronu i lawa z polenty są chyba najbardziej zadziwiające).
A na koniec jeszcze zamieściłem wywiad z Giorgio Ardissonem i krytykiem Fabio Melellim.
Galeria filmu:
(ciąg dalszy na następnej stronie)
