Ruggero Deodato – sylwetka reżysera

Witam w pierwszym blogowym wpisie w Nowym 2023 Roku. Mam nadzieję, że przyniesie on wiele niespodzianek filmowych, zarówno jeśli chodzi o nowe produkcje, jak i przede wszystkim o spektakularne wydania znanych i wyczekiwanych klasyków włoskiego kina gatunkowego.
Rok jednak rozpoczęliśmy nie najweselej, ponieważ dosłownie kilka dni temu dowiedzieliśmy się o śmierci Ruggero Deodato; reżyser zmarł w wieku 83 lat 29 grudnia 2022 roku.
W dzisiejszym wpisie krótko przedstawiam postać twórcy oraz cytuję wywiad z nim.
Zapraszam.

Jak w dniu 29 grudnia 2022 roku donosi włoski portal leggo.it

Ruggero Deodato, reżyser filmu „Cannibal Holocaust”, zmarł dzisiaj w wieku 83 lat. Urodzony w Potenzie scenarzysta miał wpływ na takich reżyserów jak Quentin Tarantino, Oliver Stone i Eli Roth (zagrał nawet w jednym z jego filmów w 2007 roku). W latach 90. wyreżyserował również bardzo popularny serial telewizyjny: „I Ragazzi del muretto”.
Kultowy reżyser i scenarzysta, ojciec filmu o kanibalach. Za swój najsłynniejszy film, uważany za jeden z najbardziej mrożących krew w żyłach i kontrowersyjnych w historii kina, trafił nawet do sądu.

Inny włoski serwis ilmessaggero.it informuje:

Pożegnanie z Ruggero Deodato, autorem kultowych filmów grozy, takich jak ikoniczny „Cannibal Holocaust”, kontrowersyjny film uważany swego czasu za najbardziej mrożący krew w żyłach film w historii (za który również znalazł się w sądzie z powodu surowości niektórych scen) oraz „La casa sperduta nel parco”.
Reżyser miał 83 lata i zmarł w Rzymie. Wiadomość tę przekazał na Facebooku Sergio Martino, kolejny bohater tamtego niezapomnianego sezonu. „Z Deodato – napisał – dzieliłem wspaniały okres kina. Rozpoczęliśmy razem równoległą drogę, która – w ramach przewartościowania naszego kina – poprowadziła nas razem dookoła świata”.

***

Ja osobiście do tej pory postrzegałem postać Ruggero Deodato przez pryzmat jednego filmu, tego najbardziej szokującego oczywiście, czyli Cannibal Holocaust. A ponieważ nie jestem wielbicielem nurtu kanibalistycznego w kinie to raczej twórczość Deodato omijałem.
Teraz pewnie nadarza się (smutna) okazja do dokonania retrospekcji jego twórczości, choć dystrybutorzy nas nie rozpieszczają – wiele jego filmów, czy zwłaszcza seriali telewizyjnych, nie jest dostępnych, albo wydane zostały tylko w postaci słabych kopii DVD. Prawdopodobnie teraz, po śmierci reżysera, wydawcy zainteresują się filmografią Deodato i otrzymamy dobre jakościowo edycje jego filmów. Mam przynajmniej taką nadzieję.

Poniżej zamieszczam dwa panele informacyjne dotyczące życia i twórczości Ruggero Deodato.
Najpierw notka biograficzna, którą opracowałem na popularnej wikipedii, galeria zdjęć, wykaz pełnej filmografii reżysera oraz wywiad z 1999 roku pochodzący z pięknie wydanej książki, o której również wspomnę.

***

Ruggero Deodato urodził się 7 maja 1939 roku w Potenza, w regionie Basilicata (na południu Włoch).
W wieku 7 lat wyjechał do Danii, gdzie rozpoczął pracę jako muzyk grając na fortepianie i dyrygując małą orkiestrą. Po powrocie do Włoch matka zapisała go na kurs gry na fortepianie u nauczyciela z dzieciństwa, ale po trzech dniach został wyrzucony z powodu gry ze słuchu.
W wieku czternastu lat przeniósł się z rodziną do Rzymu. Dorastał w dzielnicy Parioli, jednej z najbardziej znanych w stolicy, gdzie mieszkało wiele osobistości filmowych, z którymi nawiązał pierwsze kontakty.
Do świata filmu wszedł jako statysta w filmach Domenico Paolella,ale szybko wybrał drogę reżysera. „Uczestniczyłem w kilku małych filmach przez rok lub dwa, potem wezwali mnie na przesłuchanie do Federico Felliniego, ale między szesnastym a osiemnastym rokiem życia zmieniłem się, nosiłem okulary, byłem brzydki. Fellini mnie nie wziął. Nie myślałem już o byciu aktorem” – wspominał w jednym z wywiadów.

Dzięki przyjaźni z synem Rosselliniego nauczył się reżyserii u Roberto Rosselliniego. Pracował z nim jako asystent reżysera przy kilku filmach, takich jak Il generale della Rovere i Viva l’Italia.
Deodato współpracował także z Sergio Corbuccim (np. Il figlio di Spartacus z 1962 roku; był asystentem reżysera przy filmie Gli onorevoli z 1963 roku; w Django wszystkie plenery w Hiszpanii zostały nakręcone przez niego), Riccardo Fredą, ale przede wszystkim z Antonio Margheritim. Wraz z nim Deodato brał udział jako asystent reżysera w takich filmach jak Danza macabra i Anthar l’invincibile, a także w tak zwanym „kwartecie Gamma Uno” (nazwanym tak od stacji kosmicznej użytej jako sceneria), serii czterech niskobudżetowych filmów sci-fi nakręconych w latach 1966-1967 przez Margheritiego na rynek amerykański.
Dzięki Antonio Margheritiemu Deodato zadebiutował jako reżyser w 1964 roku. Film nosił tytuł Ursus, il terrore dei kirghisi (Hercules, Prisoner of Evil) i jest współreżyserią tych dwóch twórców.
W 1968 roku, już całkowicie samodzielnie, wyreżyserował (pod pseudonimem Roger Rockefeller) film Gungala the Naked Panther. Następnie nakręcił kilka filmów komediowych, muzycznych i thrillerów, po czym porzucił kino, by zająć się reklamami telewizyjnymi (aż do 1975 roku).
Reżyser stwierdził, że jego wybór był spowodowany sukcesem jego żony, aktorki Silvii Dionisio (byli małżeństwem w latach 1971-1979). „To była jedyna rzecz, którą mogłem zrobić. Moja żona stała się gwiazdą, producenci dzwonili do mnie tylko wtedy, jeśli ona miała wystąpić. Musiałem zmienić wszystko, żeby udowodnić, że jestem coś wart” – po latach wspomina Deodato.

Deodato powrócił do reżyserii filmowej w 1975 roku thrillerem erotycznym Ondata di piacere (Waves of Lust), nakręconym w Cefalù (na Sycylii) i rozgrywającym się na jachcie, po sukcesie Noża w wodzie Romana Polańskiego. Film osiągnął dobre wyniki w box office i przypomniał nazwisko Deodato.
W 1976 roku wyreżyserował swoje jedyne poliziottesco, Uomini si nasce poliziotti si muore (Live Like a Cop, Die Like a Man) napisane przez Fernando Di Leo. Film jest jednym z najbardziej brutalnych w gatunku, ale jest też bardzo ironiczny. Film został zniszczony przez cenzurę, która wycięła z niego kilka drastycznych scen, takich jak wydłubywanie oka, oraz kilka scen erotycznych. Uomini si nasce poliziotti si muore odniósł spory sukces, do tego stopnia, że Deodato zaplanował sequel, który jednak nigdy nie powstał.

W 1977 roku wyreżyserował przygodowy film z akcją w dżungli Ultimo mondo cannibale (Last Cannibal World) (znany również jako Jungle Holocaust), który pierwotnie miał być sequelem filmu Il paese del sesso selvaggio (1972) Umberto Lenziego, a jego reżyserem miał być sam Lenzi. W filmie Deodato występują ci sami główni aktorzy, co w poprzednim filmie, czyli Ivan Rassimov i Me Me Lay, i jest to pierwszy film włoski, w którym pokazano akty kanibalizmu, rozpoczynając tym samym trylogię kanibalistyczną, z której reżyser stanie się znany na całym świecie.
W 1978 roku wyreżyserował i napisał scenariusz do filmu w nietypowym dla siebie stylu (dramat-wyciskacz łez) – L’ultimo sapore dell’aria (Last Feelings), który nie odniósł wielkiego sukcesu we Włoszech, ale był bardzo lubiany za granicą, m.in. w Japonii.

W 1980 roku nakręcił film, który jest uważany za jego arcydzieło – kontrowersyjny Cannibal Holocaust, zawierający m.in. sceny prawdziwych zabójstw zwierząt, za co Deodato został skazany na cztery miesiące więzienia z warunkowym zawieszeniem.
Film został nakręcony w Puszczy Amazońskiej za około 100 000 dolarów, a w rolach głównych wystąpili Robert Kerman, Francesca Ciardi i Carl Gabriel Yorke. Film jest mockumentem o grupie filmowców, którzy udają się do Puszczy Amazońskiej, gdzie filmują sceny ekstremalnej brutalności na potrzeby dokumentu w stylu Mondo. Podczas produkcji filmu wielu członków obsady i ekipy protestowało przeciwko wykorzystaniu w filmie prawdziwych zabójstw zwierząt, w tym Kerman, który zszedł z planu.
Film został nakręcony na dwa różne sposoby: pierwsza część (zatytułowana The Last Road To Hell, Ostatnia droga do piekła) została nakręcona na taśmie 35 mm, natomiast druga (The Green Inferno, Zielone piekło) została nakręcona na taśmie 16 mm, z porysowaną kliszą i ujęciami filmowanymi z ręki, aby dać poczucie prawdziwego, nieprofesjonalnego materiału w stylu mockumentary.
Deodato w odniesieniu do realizacji filmu stwierdził: „Maniakalnie dbałem o to, żeby wszystko było perfekcyjne, nawet porysowałem film, żeby był bardziej prawdziwy.” Pomimo kontrowersji, Cannibal Holocaust jest uważany przez wielu za interesującą i surową analizę współczesnego społeczeństwa, a także za przejrzysty akt oskarżenia wobec mass mediów, na wiele lat przed filmem Natural Born Killers Olivera Stone’a. Już od pierwszych sekwencji Deodato daje do zrozumienia, co w jego wizji jest prawdziwą bestią (podczas gdy reporter w telewizji mówi o plemionach kanibali, na zdjęciach widać sceny z życia w nowoczesnym mieście, takim jak Nowy Jork).
Deodato wywołał ogromne kontrowersje we Włoszech i na całym świecie po premierze filmu Cannibal Holocaust, który został niesłusznie uznany przez niektórych za film snuff ze względu na zbyt realistyczne efekty gore. Deodato został aresztowany pod zarzutem morderstwa, a następnie zmuszony do ujawnienia tajemnic stojących za efektami specjalnymi filmu oraz do paradowania przed włoskim sądem z odtwórcami głównych ról, by udowodnić, że wciąż żyją. Deodato spotkał się również z trwającym do dziś potępieniem za stosowanie w swoich filmach tortur na prawdziwych zwierzętach. Pomimo licznych głosów krytyki, Cannibal Holocaust jest uważany za klasyk gatunku horroru i innowacyjny w swojej strukturze fabularnej found footage.

Licencja filmowa Deodato została tymczasowo odebrana i odzyskał ją dopiero po trzech latach, co pozwoliło mu na nakręcenie w 1980 roku thrillera La casa sperduta nel parco (The House on the Edge of the Park), który był najbardziej ocenzurowanym filmem z gatunku „video nasties” w Wielkiej Brytanii ze względu na zawartą w nim przemoc. Film został nakręcony z powodów komercyjnych, ponieważ Cannibal Holocaust we Włoszech nie przyniósł większych zysków z powodu problemów prawnych, a pomysł na niego narodził się podczas kręcenia samego Cannibal Holocaust, do tego stopnia, że oba filmy mają nie tylko tego samego reżysera, ale także tego samego producenta i tę samą obsadę techniczną.

Po I predatori di Atlantide (Raiders of Atlantis), filmie przygodowym z 1983 roku, Deodato nakręcił swój ostatni duży film w 1985 roku. Jest to Inferno in diretta (Cut and Run) z Michaelem Berrymanem jako szalonym, wymachującym maczetą człowiekiem dżungli, kończący trylogię kanibali, ale przede wszystkim jest to film akcji, który zawiera więcej ekstremalnej przemocy i gore niż Cannibal Holocaust.

W następnych latach Deodato zajmował się różnymi gatunkami, z kilkoma jasnymi punktami, takimi jak nakręcony we Włoszech slasher Camping del terrore (Body Count) z 1986 roku, wzorowany na amerykańskiej sadze Friday the 13th.
W kolejnym roku powstał film fantasy The Barbarians, nawiązujący do stylu Conana w reżyserii Miliusa. Film został nakręcony w Abruzji z dobrym jak na tamte czasy budżetem, co pozwoliło mu sprawić, że krajobraz tego włoskiego regionu wyglądał jak z Kanady.
W 1988 roku wyreżyserował thriller psychologiczny Un delitto poco comune (Phantom of Death aka Off Balance) z Michaelem Yorkiem, Edwige Fenech i Donaldem Pleasencem w rolach głównych oraz horror Minaccia d’amore (Dial: Help) z Charlotte Lewis i zakochanym telefonem w wiodących rolach.
Następnie nakręcił filmy Mamma ci penso io (aka Mom I Can Do It) (dramat familijny z 1991) i Vortice mortale (aka La lavatrice) (1993), które nigdy nie weszły do kin (Vortice mortale aka The Washing Machine z udziałem Katarzyny Figury).
Od połowy lat 1990-tych, po zniknięciu kina gatunkowego we Włoszech, Deodato powrócił do telewizji i wyreżyserował kilka seriali, w tym I ragazzi del muretto, a także dwie produkcje z udziałem Buda Spencera, Noi siamo angeli (We Are Angels) oraz interesujący Padre Speranza (Father Hope), zablokowany przez RAI na kilka lat, być może po to, by nie konkurować z bardziej znanym i przyjaznym Don Matteo.

W 2007 roku Ruggero Deodato dołączył jako aktor do obsady filmu Hostel: Part II w reżyserii Eli Rotha. Mocno wspierał go Quentin Tarantino, producent filmu. W filmie Deodato gra włoskiego kanibala, który w jednej scenie zjada człowieka. W 2010 roku wystąpił w niewielkiej roli w filmie The Museum of Wonders w reżyserii Domiziano Cristopharo. W 2013 roku nakręcił odcinek „Bridge” w ramach antologii filmowej The Profane Exhibit. W 2013 roku znalazł się w obsadzie filmu Nero infinito w reżyserii Giorgio Bruno.
W 2016 roku zaprezentował światową premierę filmu Ballad in Blood na festiwalu w Lucca.
W 2018 roku wydał w formie ilustrowanej opowieści (z rysunkami Miguela Ángela Martína) temat nigdy niezrealizowanego sequela Cannibal Holocaust. Tom został opublikowany przez Nicola Pesce Editore pod tytułem Cannibal Holocaust 2.
W 2019 roku filmowiec został uhonorowany dokumentem o swoim życiu i karierze zatytułowanym Deodato Holocaust. Wyreżyserowany przez brazylijskiego filmowca Felipe M. Guerra, został pokazany w maju tego samego roku na Festiwalu Filmowym Fantaspoa w Brazylii, z udziałem Ruggero. Dokument składa się z serii wywiadów, które Guerra przeprowadził z włoskim reżyserem, zmontowanych z obrazami z filmów Deodato i osobistymi zdjęciami.
W 2022 roku wystąpił wraz z Sergio Martino w filmie dokumentalnym Gli ultimi di noi (The Last of Us) w reżyserii Giorgio Bruno, którego dystrybutorem jest Variety Distribution.

I jeszcze na koniec kilka ciekawostek:

• Film The Blair Witch Project z 1999 roku oparł narrację na materiale filmowym nakręconym przez bohaterów opowieści, dokładnie tak jak w Cannibal Holocaust; z tego powodu Deodato rozważał podjęcie kroków prawnych w związku z plagiatem, ostatecznie zrezygnował z tego zamiaru.
• Deodato jest bardzo lubiany za granicą, zwłaszcza we Francji, gdzie nadano mu przydomek Monsieur Cannibal.
• W trakcie swojej kariery Deodato używał wielu pseudonimów: Roger Daniel, Roger Deodato, Roger Franklin, Roger Rockfeller, R.D. Franklin, Roger Doget i Roger Drake.
• Reżyser stwierdził, że w 1988 roku amerykańska firma produkcyjna Cannon Film założona przez kuzynów Yorama Globusa i Menahema Golana, słynnych producentów fantastycznej kolekcji Cannon Movie Tales, po udanym filmie The Barbarians, również wyprodukowanym przez kuzynów Golan-Globus, zaproponowała mu reżyserię Spider-Mana. Deodato wyjechał do Stanów Zjednoczonych, ale dowiedział się, że Cannon zbankrutował. W 2002 roku film został wyreżyserowany przez Sama Raimiego.

(biografia opracowana na podstawie angielskiej i włoskiej wersji wikipedii)

(ciąg dalszy na następnej stronie)